[emre]

Forumlarda rahatsız edici olaylardan biri belli belirsiz ne olduğu belli olmayan Türkçe ile uzaktan yakından ilgisi olmayan bir dil kullanılarak gönderilen cevaplar ve konular. Hatasız kul olmaz tabii ki, bilinmiyor olabilir ama bunu alışkanlık haline getirmemeli olabildiğince anlaşılır olmalı ve imla kurallarına uymalıyız.

Bir başlıkta tümüyle büyük harf kullanıp üstüne bir de bunu yanlış bir imla ile yazdığınızda kim bu konuyu okumak ister. Bu yüzden herkesin yararına olacağını umduğum sıkça yapılan hatalara karşı ufak bir rehber hazırladım.

Yanlış Yazılan Kelimeler




Kesme işareti (Alt Gr+2)
Türkçede genel bir kural olarak özel isimlere getirilen çekim ekleri kesme işareti (') ile ayrılır: Ankara'nın, Türkiye'de, Mehmet'in vb. gibi. Bununla birlikte bu kuralın sıklıkla hatalı uygulanan bazı istisnaları vardır:

1. Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Mavi Köşe Bakkaliyesinden, Gimanın, İş Bankasında.

2. Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
Ortaçağda, Yükselme Döneminin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatına.

3. Özel adlardan yapım ekleri ile türetilmiş kelimelerden sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:
Türkçede, Türkçenin, Türkleşmek, Konyalı, Avrupalı,
Avrupalılaşmak, Türklerin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan.

Bunlar arasında en sık hatalı kullanılanlar;

Türkçede, İngilizcenin gibi dillerin sonuna gelen ekler ve Ankaralı, Suriyeli gibi yerleşim birimlerinin sonuna gelen -lı ekleridir. Atatürkçülük, Müslümanlık, Hristiyanlık gibi özel isimlerden yapım ekleri ile türetilmiş kelimelerin sonuna gelen ekler süreksiz sert sessizlerle (p, ç, t, k) bitiyorlarsa, söylenildiği gibi (yumuşatarak) ve kesmesiz yazılırlar: Atatürkçülüğün, Müslümanlığın, Hristiyanlığa.

4. Özel isimlere gelen çoğul ekleri kesmeyle ayrılmaz:
Ahmetler, Yakup Kadriler, İngilizler.

"de" bağlacının ve "-de" ekinin yazılışları

Bağlaç

1. Bağlaç olan (dahi anlamındaki) "de" her zaman ayrı yazılır:
Kızım da geldi. Yarışmalara Türkiye de katıldı. Güç de olsa bulunur. Konuşur da konuşur.

2. Bulunma hâl (durum) eki olan "-de" her zaman birleşik yazılır:
Araba yolda kalmış. Bir saattir ayakta duruyorum. Ankara'da havalar çok soğukmuş.

NOT 1: De'nin ayrı yazılıp yazılmadığını kontrol etmenin en kolay yolu de'yi çıkartıp cümleyi okumaktır. Eğer cümlenin anlamı "hemen hemen" aynı kalıyorsa cümledeki de bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır.

Eğer cümlede ciddi bir anlam bozukluğu ya da anlam değişmesi gerçekleşiyorsa hâl ekidir ve birleşik yazılmalıdır. Örneğin "Ankara'da havalar çok soğukmuş." cümlesi, -da hâl eki çıkarıldığında devrik cümle olur. Oysaki "Kızım da geldi." cümlesindeki de bağlacının çıkarılması anlamı "pek" değiştirmez.

NOT 2: De bağlacı konuşma dilinde bazen te veya ta olarak kullanılsa da, her zaman de veya da olarak yazılır. Aynı kural hâl eki olarak kullanılan -ta ve -te için geçerli değildir. Dolap da koltuk da orada kalsın [bağlaç]. Dolapta şeker var [hâl eki].

Ki Eki Nasıl Yazılır?

Ek olan "-ki" ünlü uyumuna uymaksızın kendinde önce gelen kelimeye bitişik yazılır:
Bu sayfadaki yazıyı okudunuz mu?

Bağlaç olan "ki" ayrı yazılır:
Olmaz ki!
Böyle de yatılmaz ki!
Atatürk diyor ki: ...

"Ki" bağlacı bazı kelimelerle zamanla kalıplaştıkları için bitişik yazılır:
Halbuki oysaki sanki mademki

Sayıların yazımında yapılan bazı hatalar

1. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır:
iki yüz, üç yüz altmış beş.
Bununla birlikte, sayılardan oluşan oyun adları birleşik yazılır: Yirmibir, altmışaltı.

2. Sayılarda kesirler nokta ile değil, virgül ile ayrılır:

3. Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur:
326.197, 49.750.812

Diğer bazı yaygın hatalar

Üç nokta yerine iki nokta veya üçten çok sayıda nokta kullanılmaz.

Yanıtı belli olan ya da içinde gizli olan cümlelerin sonunda soru işareti kullanılır:
Haksız mıyım? Burası gibi memleket var mı?

Anlamca soru cümlesi olmayan cümlelerde soru işareti kullanılmaz:
Kaça aldım, şimdi hatırlamıyorum.

[cemocem]

güzel türkçemizin içine öyle bir edildiki her hatayı kökünden düzeltmek için yeniden ilkokuldan başlamamız lazım..

[orkan65]

Çok güzel bir konuya değinmişsiniz. Ama benim gibi yurt dışında olupta, genellikle almanca yazan bir kişi olarak klavyenin kodunu (türkçeye) değiştirmek bazen tembelliğime geliyor.
Türkiye`de yaşayan insanların bizlere örnek olmasını isterim. Ama lütfen 'mrb, slm, tşk' gibi kelimeleri kısaltmadan yazsınlar.

[emre]

Çok güzel bir konuya değinmişsiniz. Ama benim gibi yurt dışında olupta, genellikle almanca yazan bir kişi olarak klavyenin kodunu (türkçeye) değiştirmek bazen tembelliğime geliyor.
Türkiye`de yaşayan insanların bizlere örnek olmasını isterim. Ama lütfen 'mrb, slm, tşk' gibi kelimeleri kısaltmadan yazsınlar.

kısaltma kullanılabilir fakat klavye de i varken ı yazmak aynı şey değil sanırım.

[vestham]

Güzel konuya değinmişiniz hocam teşekkürler.

[orkan65]

Cep telefonuyla mesaj yazarken kısaltma kullanılabilir.
I harfı hakkında çok haklısın.

[kemmrt]

Bazen formlarda kasten "i" yerine "ı" ve "v" yerine "w" yazanları görünce çıldırıyorum. Hiç okumuyorum bile. Ne yazdığı hiç önemli değil. Umurumda da değil.